Ο Γ. Πουσσαίος στην έκθεση εναλλακτικού τουρισμού «Nexus»

Τουλάχιστο πληρέστατη μπορεί να χαρακτηριστεί η ομιλία του αντιπεριφερειάρχη Ν. Αιγαίου Γιώργου Πουσσαίου κατά την διάρκεια της συνέντευξης Τύπου της έκθεσης εναλλακτικού τουρισμού «Nexus» που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 5 Απριλίου στην Αθήνα.

Εμείς, από το όλο κείμενο επιλέξαμε να παρουσιάσουμε το τμήμα σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά των νησιών του Αιγαίου και ακόμη πιο συγκεκριμένα τα όσα ανέφερε σχετικά με τις Κυκλάδες, ενώ αξίζει να πούμε ότι εκτενείς και αναλυτικές αναφορές έγιναν για την σύσταση Οργανισμού Μάρκετινγκ Προορισμού (DMO), την βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη, το πρόγραμμα «Aegean Cuisine», τον καταδυτικό και τον θρησκευτικό τουρισμό.

Σύμφωνα με το κείμενο,

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου περιλαμβάνει 79 νησιά, εκ των οποίων 48 κατοικημένα, και πλήθος νησίδων και βραχονησίδων. Η συνολική επιφάνεια της ανέρχεται σε 5.286 τ.χλμ. και αποτελεί το 4% της συνολικής χερσαίας επιφάνειας της χώρας, ενώ το 28% της εκτάσεώς της είναι ορεινό, το 43% ημιορεινό και το 29% πεδινό. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 303.114 κατοίκους αποτελώντας περίπου το 2,74% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.

Τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου είναι πολύ διαφορετικά σε μέγεθος, σε πόρους και σε πλούτο. Κατά αυτό τον τρόπο όμως προκύπτει μία πολυμορφία και ποικιλότητα που αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας καθιερώνοντας την, ως την «ναυαρχίδα» των τουριστικών προορισμών στη χώρα μας, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει πλέον το κεφάλαιο «Τουρισμός», με μια νέα οπτική, λαμβάνοντας υπόψη τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της.

Σε ότι αφορά στα Ισχυρά Σημεία των νησιών της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, αυτά είναι η ποιότητα ζωής, η ασφάλεια, ο πολιτισμός, η πολιτιστική ταυτότητα, το κλίμα, το φυσικό και δομημένο περιβάλλον,  τα οποία εάν αξιοποιηθούν κατάλληλα θα δημιουργήσουν νέες αναπτυξιακές προοπτικές προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Σε ότι αφορά δε στα αδύνατα σημεία (Μειονεκτήματα), η νησιωτικότητα επηρεάζει άμεσα και μόνιμα κάποιες από τις πλέον κρίσιμες παραμέτρους της ελκυστικότητας των νησιών: την προσβασιμότητα, την έλλειψη παροχής Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος, την παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών, την οργάνωση της  αγοράς και τις οικονομίας κλίμακας.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω μερικά στοιχεία για τις Κυκλάδες.

Αν η Ελλάδα είναι τα νησιά της, τότε οι Κυκλάδες είναι η καρδιά της. Οι Κυκλάδες όπως χαρακτηριστικά προκύπτει από το όνομα τους αποτελούν ένα κύκλο ομορφιάς, μοναδικότητας και πολιτισμού, γύρω από το ιερό νησί και τόπο λατρείας του Απόλλωνα τη Δήλο.

Ένας θαλασσινός προορισμός και ταυτόχρονα πολλοί επί μέρους νησιωτικοί προορισμοί, που ξεχωρίζουν για το μοναδικό χρώμα της θάλασσας, για το ανεπανάληπτο φυσικό τοπίο, για το χαρακτηριστικό τους ανάγλυφο, για τον ήλιο και το φως τους, για τους όρμους τους, για τους κατάλευκους οικισμούς τους, για την ιστορία και τα πολιτιστικά τους αξιοθέατα, για όλα αυτά μαζί, που δεν τα βρίσκει κανείς σε κανένα άλλο νησιωτικό σύμπλεγμα στον κόσμο. Τα νησιά των Κυκλάδων είναι συνολικά 147                                           

Πρόκειται για 147 νησιά και νησίδες εκτον οποίων 24 κατοικημένα κατάλληλα για 365 μέρες το χρόνο.

Οι Κυκλάδες σε αριθμούς

2051 χιλιόμετρα ακτογραμμής, 200 όρμους, λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια, 465  πανέμορφες παραλίες, 10.000 χρόνια μακράς ιστορίας, 242 σημεία ενδιαφέροντος (ιστορικά, γεωλογικά, οικολογικά, αρχιτεκτονικά, θρησκευτικά, κλπ.)

77 μουσεία, 47 φυσικά αξιοθέατα όπως σπήλαια, γεωλογικοί σχηματισμοί κλπ.

96 περιοχές NATURA 2000, 125 μονοπάτια συνολικού μήκους 578,8 χιλιομέτρων

Περισσότερα  από 40 φυσικά μνημεία, απόδειξη της ιστορίας των Κυκλάδων. 96 προστατευόμενες  περιοχές Natura 2000 που επιτρέπουν την προστασία της βιοποικιλότητας των ειδών και οικοτόπων, και προστατεύουν από την εξαφάνηση είδη πουλιών και ζώων.

Παρά τη φτωχή βλάστηση, στις Κυκλάδες, σήμερα υπάρχει ένας σπάνιος πλούτος με περισσότερα από 1600 είδη φυτών και 200 σπάνια ή απειλούμενα είδη ζώων.

                       

Η γεωγραφική διάσπαση των νησιών, το μικρό μέγεθος και η περιορισμένη έκταση καλλιεργήσιμων εδαφών δεν ευνόησαν, στο παρελθόν τη δημιουργία μεγάλων οικισμών. Κάθε νησί λοιπόν διατήρησε την αυτονομία του και η κοινωνία που αναπτύχθηκε σε αυτά είχε έναν ιδιόρρυθμο και καθαρά νησιωτικό χαρακτήρα. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία της μοναδικότητας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τους κατοίκους τους, αποτελούν τον κρίσιμο αυτό τουριστικό πόρο που μπορεί να προσδώσει μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στο υπάρχον τουριστικό προϊόν των Κυκλάδων ενισχύοντας το τοπικό εισόδημα και εκτός εποχής. Με μία βασική προϋπόθεση φυσικά την σε κάθε περίπτωση προστασία τους και ανάδειξη τους μέσα από την εφαρμογή αειφορικών πολιτικών.

Διαδρομές πολιτιστικού ενδιαφέροντος στις Κυκλάδες

Την άνοιξη, οι πλαγιές των νησιών καλύπτονται από αγριολούλουδα. Ο υποθαλάσσιος πλούτος των Κυκλάδων είναι  επίσης ιδιαίτερα σημαντικός, με χαρακτηριστικά παραδείγματα,  τα λιβάδια της "Ποσειδώνιας" την θάλασσα της Κέας και άλλων νησιών. Οι Κυκλάδες προσφέρονται για περιπάτους στα μαγευτικά μονοπάτια, για εξερευνήσεις και περιηγήσεις στα μοναδικά μνημεία της φύσης, στους γραφικούς οικισμούς των Κυκλάδων, αλλά και για άλλες συναρπαστικές αποδράσεις.

Το πρόγραμμα αναγνώρισης, αποκατάστασης και αξιοποίησης   διαδρομών πολιτιστικού ενδιαφέροντος που ξεκίνησε κάποια χρόνια πρίν και συνεχίζεται, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες διαστάσεις  προώθησης του εναλλακτικού τουρισμού στις Κυκλάδες. Με το πρόγραμμα των διαδρομών πολιτιστικού ενδιαφέροντος, έχει πάρει οργανωμένη μορφή η προσπάθεια αποκατάστασης και ανάδειξης των παλιών αρτηριών επικοινωνίας - λιθόστρωτων οδών και μονοπατιών - στα νησιά του Αιγαίου. Οι Διαδρομές Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος αποκαλύπτουν στους περιηγητές το πλούσιο και ιδιότυπο φυσικό περιβάλλον, αλλά και τη μακραίωνη ιστορία των Κυκλάδων.

Συνολικά ως Διαδρομές Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος έχουν χαρακτηριστεί πάνω από 600 χιλιόμετρα στα 21 από τα 24 νησιά των Κυκλάδων.  Σε πάνω από το 50% από αυτά, έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη δράσεις αποκατάστασης και ανάδειξης: καθαρισμός από βλάστηση και φερτά υλικά, σωστικές επεμβάσεις με κατά τόπους βελτίωση πλευρικών λιθοδομών και λιθοστρώσεις, σηματοδότηση-σήμανση, προβολή στο διαδίκτυο.

Πιο συγκεκριμένα, λειτουργούν σήμερα πλήρη περιηγητικά δίκτυα μονοπατιών στα νησιά Άνδρο, Τήνο, Κέα, Αμοργό, Ανάφη και Ηρακλειά. Παράλληλα, λειτουργούν μικρότερα περιηγητικά δίκτυα στα νησιά Ίο και Θήρα.

Σε εξέλιξη βρίσκονται αντίστοιχες δράσεις στα υπόλοιπα Κυκλαδονήσια.

Ειδικώτερα:

- Στην Άνδρο λειτουργεί δίκτυο 10 σηματοδοτημένων Διαδρομών, ενώ παράλληλα έχει εκδοθεί ο Πολιτιστικός Περιηγητικός Οδηγός «Οδοιπορικό στην Άνδρο».

-  Στην Τήνο λειτουργεί δίκτυο 10 σηματοδοτημένων Διαδρομών, με παράλληλη κυκλοφορία του 20σέλιδου εντύπου «Οδοιπορικό στην Τήνο».  Έχει εκπονηθεί πλήρες ηλεκτρονικό αρχείο, όπου αποτυπώνεται αναλυτικά το δίκτυο των Διαδρομών και περιγράφεται λεπτομερώς κάθε Διαδρομή.

Και στα δύο αυτά νησιά, κυκλοφορούν κατάλληλα ενημερωμένοι περιηγητικοί πεζοπορικοί χάρτες.

- Στην Κέα λειτουργεί δίκτυο 12 σηματοδοτημένων Διαδρομών, Το δίκτυο διαθέτει ISO πιστοποίηση. Έχει δημιουργηθεί Κέντρο Πληροφόρησης στην έδρα του Δήμου Ιουλίδα. Κυκλοφορούν το 20σέλιδο έντυπο «Οδοιπορικό στην Κέα» και αναλυτικός περιηγητικός χάρτης παρουσίασης των Διαδρομών.

- Στην Αμοργό, νησί-πιλότο του προγράμματος, λειτουργεί δίκτυο 8 σηματοδοτημένων Διαδρομών. Έχει εκδοθεί ο Πολιτιστικός Περιηγητικός Οδηγός «Οδοιπορικό στην Αμοργό», συνοδευόμενος με αναλυτικό περιηγητικό χάρτη παρουσίασης των Διαδρομών. Παράλληλα κυκλοφορούν κατάλληλα ενημερωμένοι αυτοτελείς περιηγητικοί πεζοπορικοί χάρτες.

-  Στην Ηρακλειά λειτουργεί δίκτυο 8 σηματοδοτημένων Διαδρομών και στην Ανάφη 4 σηματοδοτημένων Διαδρομών. 

-  Στα νησιά Ίο και Θήρα, τα επιλεγμένα δίκτυα αποτελούνται από 3 Διαδρομές αντίστοιχα.

Εν εξελίξει αντίστοιχες δράσεις ανάδειξης έχουμε στα νησιά Νάξο, Σύρο, Πάρο, Κύθνο, Σίφνο, Σέριφο, Κίμωλο, Μήλο, Σίκινο, Φολέγανδρο, Θηρασιά και Δονούσα.

Μέσω των ανωτέρω διαδρομών, οι φυσιολάτρες θα γνωρίσουν την απόκρυφη πλευρά των νησιών, διασχίζοντας εξοχές με σπάνια αγριολούλουδα και έντονο γεωμορφολογικό ανάγλυφο, για να καταλήξουν σε μικρούς όρμους κι ερημικές ακρογιαλιές μοναδικής ομορφιάς. Σε ορισμένα νησιά, όπως στην Άνδρο, στην Κέα και στη Νάξο, ο περιηγητής θα συναντήσει κατάφυτα δάση με βελανιδιές, οξιές, αριές κ.ά., καθώς και υγρότοπους με ποικίλη και πλούσια δενδρώδη βλάστηση.

Οι Διαδρομές παρουσιάζουν ιστορικό-αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αφού:

-  αποτελούν μέρος του οδικού δικτύου που συνέδεε σημαντικές θέσεις που καλύπτουν το σύνολο της προϊστορίας και της αρχαίας ιστορίας της περιοχής, καθώς και της βυζαντνής περίοδου και της εποχής της Ενετοκρατίας. Ορισμένες μάλιστα οδηγούν στα κατάλοιπα αρχαίων πόλεων, μεταφέροντας τον περιπατητή στο παρελθόν, όπου και οι τότε κάτοικοι αντίκρυζαν και βίωναν τις ίδιες, αναλλοίωτες εικόνες.

- διασχίζουν παραδοσιακούς οικισμούς και εγκαταστάσεις, που αποτελούν σπάνια σύνολα αιγαιοπελαγίτικης λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Η καλύτερη εποχή για τις περιηγήσεις στα Κυκλαδονήσια είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο.