Σύμφωνα με την ανακοίνωση των διοργανωτών της,
Οι Μηχανισμοί Ειρήνης προέκυψαν σχεδόν από το
πουθενά. Τον Νοέμβριο του 2012 φίλοι καλλιτέχνες μας πρότειναν να διοργανώσουμε
στην Σαντορίνη το καλοκαίρι του 2013 μια έκθεση έργων τέχνης Σύριων
καλλιτεχνών.
Το εγχείρημα είχε πολλές δυσκολίες οι οποίες θα
μπορούσαν όμως και να προσπελαστούν αλλά ο επερχόμενος πόλεμος κατά της Συρίας
-που ήταν ήδη στα σκαριά- δεν μας άφησε κανένα περιθώριο σκέψης. Η ιδέα του
πολέμου όμως μας ξύπνησε αναπάντητα ερωτήματα.
Γιατί συμβαίνει; Γιατί η πολιτική διπλωματία είναι αδύναμη;
Μήπως είναι συνένοχη; Γιατί αφού ο πόλεμος έχει κανόνες, δεν προβλέπει καμμία
προστασία για τα παιδιά; Τι παράγει τελικά ο πόλεμος; Πολιτική ισχύ στον νικητή
και Ειρήνη μετά και για πόσο; Και πώς διασφαλίζεται; Με Συνθήκες και Ψηφίσματα
που κατά κανόνα καταπατούνται από τους υπογράφοντες; Είναι δεδομένο ότι
υπάρχουν απαντήσεις στα παραπάνω αλλά και σε σχετικά ερωτήματα.
Αυτό που δεν είναι δεδομένο είναι η δική μας
προσωπική στάση απέναντι στην ισχύ και στο πως την χρησιμοποιούμε, απέναντι
στην διαμάχη η οποία μπορεί να είναι θετικά ή αρνητικά παραγωγική, απέναντι
στον άδοξο θάνατο αμάχων και κυρίως των παιδιών.
Αυτό που δεν είναι δεδομένο ακόμη είναι η προσωπική
μας στάση απέναντι στο διαφορετικό. Αλήθεια τί είναι ανοχή, αποδοχή και
σεβασμός στο διαφορετικό;
Η Μπιενάλε Σαντορίνης ως "πλατφόρμα"
ανάπτυξης και διάδοσης ιδεών κυρίως και όχι ως μηχανή προώθησης έργων και
καλλιτεχνών μόνο, όφειλε να μελετήσει και να "μιλήσει" για τα
παραπάνω.
Η ιστορία των Μηχανισμών Ειρήνης άρχισε στις 5
Ιουλίου του 2014, μια όμορφη βραδιά στο ξενοδοχείο Αρεσάνα με τις μηχανοραφίες
της Κλυταιμνήστρας και του εραστή της Αιγίσθου που θέλησαν να σκοτώσουν τον
Αγαμέμνονα και με την ιστορία της νεράϊδας Ιόλας που ταξίδεψε απ' άκρη σ' άκρη
μέσα σ' έναν φλοιό δέντρου όπου στο ταξίδι της γνώρισε τι σημαίνει πραγματική
φιλία, αποδοχή της διαφορετικότητας, αξιοπρέπεια και ευγένεια ψυχής.
Το πάθος, το μίσος, ο έρωτας, η απώλεια και η
εκδίκηση της Κλυταιμνήστρας δωσμένα σε μια εξαιρετική θεατρική διασκευή της
τραγωδίας του Αισχύλου "Αγαμέμνων" από το Θεατρικό Εργαστήρι
Σαντορίνης υπό την σκηνοθεσία της Στέλλας Καραμπεροπούλου και η αγάπη για την
ζωή της Ιόλας· ιστορία γραμμένη από την Κατερίνα Ιωαννίδου είναι οι πλευρές του
ίδιου νομίσματος που άλλοτε πληρώνεις και άλλοτε πληρώνεσαι· ποτέ όμως
αναίμακτα και στις δύο περιπτώσεις.
Από την γυναίκα που προσπαθεί να προκαλέσει
"την μετάβαση" και δεν το επιτυγχάνει στο εντυπωσιακότατο video
performance της Νέλλης Γαβρόγλου και της Ιόνης Γλιάτη με τίτλο
"Janus" που γυρίστηκε στην Σαντορίνη, από το "Τώρα είμαστε
χαρούμενοι" -μια φωτογραφία ή καλλίτερα ένα καρέ από το σινεμά της ζωής με
σκηνοθέτη την ίδια την χαρά- του Ιπποκράτη Αλεξίου, από την "κοσμική"
και μυστική φωλιά που θέλεις δεν θέλεις σ' αγκαλιάζει της Ειρήνης Δρόσου -
Aerienirti έως και το "Μάτι αντί ματιού" -έργο της Arte Povera του
διάσημου Ιάπωνα καλλιτέχνη Τζουνιχίρο Ιουάσε· οι Μηχανισμοί Ειρήνης περιείχαν
έργα και των δύο πλευρών του νομίσματος προτρέποντας τον θεατή να ισσοροπήσει
-ίσως με δυσκολία- ανάμεσα σε μια διαχωριστική γραμμή ώστε ν'αναγκαστεί σχεδόν ν'
αναζητήσει τον δικό του προσωπικό Μηχανισμό Ειρήνης, ίσως την εσωτερική του
γαλήνη, ύψιστο περιουσιακό στοιχείο.
Ως επιμελητές της έκθεσης δημιουργήσαμε το αρχικό
σκηνικό μας με πολυάριθμες μαύρες κορδέλες -ως γραμμές οριοθέτησης- που έδεναν
τις κολώνες του χώρου μεταξύ τους, τοποθετημένες με σαφείς γεωμετρικές
αναλογίες αλλά δίνοντας την αίσθηση ενός περιβάλλοντος μεγάλης ασάφειας. Ο
θεατής ερχόταν αντιμέτωπος με μια κατάσταση σύγχυσης, άγχους και
αποσταθεροποίησης αλλά έβρισκε ηρεμία στο εντυπωσιακό μαύρο εξομολογητήριο της
Ισραηλινής καλλιτέχνιδας Νίριτ Ζερ κοιτώντας απέναντί του την φωτογραφια μιας
εγγύου γυναίκας. Το καινούριο ήταν κάπου εκεί τριγύρω ... έτοιμο να έρθει.
Κατά την διάρκεια της έκθεσης μεταβάλλαμε συνεχώς το
σκηνικό. Οι περισσότερες μαύρες γραμμές έγιναν λεπτά γεωμετρικά σχήματα ως μέρη
τοίχων ενός διαλυμένου λαβυρίνθου που "ξάπλωσαν" πάνω σε λευκούς
διαδρόμους παράλληλους κατά ύψος. Η Ειρήνη ερχόταν κρατώντας στην αγκαλιά της
τ' αποκαΐδια μιας ανούσιας διαμάχης φεροντας παράλληλα το «Μπουκάλι στο νερό»
του Γιάννη Ρεμούνδου το οποίο παίχτηκε για πρώτη φορά στην βραδιά λήξης των
Μηχανισμών Ειρήνης στις 5 Ιουλίου 2014.
Το «Μπουκάλι στο νερό» είναι θεατρικό δρώμενο με
τρεις εκφραστικούς άξονες. Αφήγηση με κείμενα του συγγραφέα Γιάννη Ρεμούνδου,
τραγούδια σε στίχους του ιδίου τραγουδισμένα a cappella με την μοναδική φωνή
και την θεατρική έκφραση της Χριστίνας Φραγκάκου την οποία απολαύσαμε για πρώτη
φορά και προβολή βίντεο. Η αφήγηση αναφέρεται στο θέμα των Μηχανισμών Ειρήνης
προσεγγίζοντάς το από τη σκοπιά της διακωμώδησης του παραλογισμού του πολέμου.
Το video –τρεις παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα – και τα τραγούδια που
παρεμβάλλονται διατυπώνουν την άποψη ότι βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη
μηχανισμών ειρήνης είναι η επικοινωνία.
Και όντως είναι γιατί η βραδιά λήξης έκλεισε μ' έναν
Μηχανισμό Ειρήνης δωσμένο με άλλο τρόπο επικοινωνίας, αυτής που αντί για το
λόγο, τη φωνή και τη γλώσσα του σώματος χρησιμοποιεί την γλώσσα του στόματος,
αρχικά με στόχο να περάσει τα μηνύματα στο νου και από εκεί στην καρδιά.
Το τελευταίο μήνυμα Ειρήνης ήρθε με "το μενού
Ειρήνης" που δημιούργησε ο chef - καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Παπακίτσος του
εστιατορίου Ifestioni του ξενοδοχείου Αρεσάνα το οποίο επιμελήθηκε η υπεύθυνη Marketing του
ξενοδοχείου κα Ευαγγελία Μενδρινού.
Αν υποθέσουμε ότι η επανάσταση που συντελείται
σήμερα στην γαστρονομία και στην ονομαζόμενη "υψηλή κουζίνα" θα
πετύχει, τότε η εικόνα που έχουμε για το καλό φαγητό (κυρίως αυτή που μας
μετέδωσαν οι Γάλλοι) θα καταρρεύσει και την θέση της Γαλλικής κουλτούρας στην
κουζίνα θα πάρει η "εικαστική μαγειρική" η οποία θα στοχεύει στην
εμπειρία, στο σοκ, στο δέος, στην ασυμμετρία, στην μαγεία και την συγκίνηση. Θα
τρώει κανείς με τον ίδιο τρόπο που απολαμβάνει έναν πίνακα ζωγραφικής, μια
ταινία ή ένα θεατρικό έργο και θα μαγειρεύει επίσης όπως ακριβώς ένα σκηνοθέτης
φτιάχνει την ταινία του.
Αν πετύχει η "επανάσταση" ή αν φτάσει στο
προορισμό του το «Μπουκάλι στο νερό», ο μάγειρας θα γίνει καλλιτέχνης, το
εστιατόριο θα γίνει τεχνοχώρος και η "Haute Cuisine" θα γίνει
"μαγειρική τέχνης". Και όλα αυτά είναι τόσο κοντινά όσο και το
εστιατόριο Ifestioni του ξενοδοχείου Αρεσάνα στα Φηρά.
Οι Μηχανισμοί Ειρήνης έκλεισαν την πορεία τους με
περίπου 3.200 επισκέπτες συλλέγοντας 7.082 ψήφους για τα έργα που εκτέθηκαν ο
κάθε επισκέπτης ψήφιζε έως και τρία έργα) με τα παρακάτω αποτελέσματα:
Το 1ο Βραβείο έλαβε η ομάδα ARTdeFACT από την Κύπρο
με το έργο: «αναχώρηση», μια εγκατάσταση με μικτές τεχνικές αποτελούμενη από 6
διαφορετικά έργα των Γιώτα Ιωαννίδου, Ανδρέα Παρασκευά, Ανδρέα Μακαρίου,
Δημήτρη Μακαρίου, Χάρη Πασπαλή και Μαρουσώ Λαουράκη.
Το 2ο Βραβείοέλαβε ο Νταβίντ Βαρθολομέο από την
Γαλλία με το έργο "Παιχνίδια Πολέμου". 4 μικρο-εγκατάστασεις αποτελούμενες
από όπλα κατασκευασμένα με φάρμακα.
Το 3ο Βραβείοέλαβε ο Φαμπρίτσιο Πασαρέλα από την
Ιταλία με το έργο "Το τελευταίο τραίνο από την κατεχόμενη Ευρώπη",
video με γραφικά και μουσική του ιδίου.
Μαζί με τους τρείς νικητές, Μηχανισμούς Ειρήνης
παρουσίασαν οι : Αφροδίτη Παπαδουλή (Ελλάδα), Ανάς Χόμσι (Συρία), Ανδρέα Σαντάλ
Μπαρθέλεμυ (Γαλλία), Ανδρέας Πετράς (Ελλάδα), Άνν Μπράουνστάϊνερ (Νέα
Ζηλανδία), Μπενάλ Ντικμέν (Τουρκία), Σέλλα και Κλάους – KNOLL - TranArt
(Χονολουλού – ΗΠΑ), Χαράλαμπος Δημητρίου (Κύπρος), Χρήστος Διαμάντης (Ελλάδα),
Νάνιελ Κούκλα (ΗΠΑ), Δήμητρα Σκανδάλη (Ελλάδα), Ντόουα Χαλέντ Χαττέμ
(Αίγυπτος), Έλενα Κυρτσή (Ελλάδα), Έμμα Παπαδοπούλου (Ελλάδα), Γκιουλσάχ
Μουρσαρόγλου (Τουρκία), Χανς Ιωακείμ Μπάουερ (Γερμανία), Χανς Μίκαελ Μπίττνερ
(Αυστρία), Χέλα Αμμάρ (Τυνησία), Ελένη Τσοτσορού (Ελλάδα), Ιμμάνουελ Ροντρίγκεζ
Μαζόν (Μεξικό), Ιόνη Γλιάτη (Ελλάδα), Ιπποκράτης Αλεξίου (Ελλάδα), Ειρήνη
Ανδρίτση – Τιτάνια (Ελλάδα), Ειρήνη Δρόσου - Αεριενίρτι (Ελλάδα), Γιελένα
Ιοβάνκωφ (Μαυροβούνιο), Τζον Μέλβιν (ΗΠΑ), Τζόναθαν Ικπόζα (Νιγηρία), Τζούλι
Νακάζι (Συρία), Τζουνιχίρο Ιουάσε (Καναδάς), Κατερίνα Ιωαννίδου (Ελλάδα), Κική
Γεροντάκη (Ελλάδα), Λιλιάνα Παπαδοπούλου (Ελλάδα), Λύν Ρόμπερτς – Γκούνγουϊν
(Αυστραλία), Μαριλένα Αργυροπούλου (Ελλάδα), Μαρίνα Δημητρίου (Ελλάδα), Νέλλη
Γαβρόγλου (Ελλάδα), Νίκος Κουλακιώτης (Ελλάδα), Νίριτ Ζέρ (Ισραήλ), Σά Φένγκ
(Κίνα), Σοφία Τσουμάκη (Ελλάδα), Ντάριο Βαρεζίνι (Ελλάδα & Αργεντινή).
Τους ευχαριστούμε για τα έργα υψηλής καλλιτεχνικής
αξίας και έντονης σημειολογίας που μας εμπιστεύθηκαν και που μας επέτρεψαν να
δημιουργήσουμε πάνω σε αυτά και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην καλλιτεχνική
τους πορεία. Η Μπιενάλε Σαντορίνης μέσω των συνεργασιών της θα βρίσκεται πάντα
δίπλα τους.
Στους καλλιτέχνες και στην ποιότητα της δουλειάς
όλων ως σύνολο οφείλουμε και το γεγονός ότι από το 2014 η Μπιενάλε Σαντορίνης
έγινε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μπιενάλε (International Biennial Association). Η
ένωση αυτή είναι ένα είδος forum αποτελούμενου από ιδιωτικές και δημόσιες
μπιενάλε από όλο τον κόσμο και αποτελεί συμβουλετικό όργανο αυτών.
Οφείλουμε πολλά στην oneworld, την μεγαλύτερη και
ισχυρότερη αεροπορική συμμαχία στον κόσμο η οποία εξασφάλισε δωρεάν και χαμηλού
κόστους αεροπορικά εισιτήρια στους καλλιτέχνες που έλαβαν μέρος αλλά και στους
επισκέπτες που ήλθαν ειδικά για την έκθεση. Στην oneworld συμμετέχουν οι μεγαλύτερες
αεροπορικές εταιρείες στον κόσμο όπως οι British Airways, η American Airlines,
η Air Berlin, η Qantas, η Japan Airlines, η Cathay Pacific, η Qatar Airways, η
Iberia και άλλες.
Οι Μηχανισμοί Ειρήνης δεν θα είχαν γίνει
πραγματικότητα εάν δεν είχαμε τον βασικό εκθεσιακό μας χώρο, το πρώην κατάστημα
"υδρώ" στην Μεσαριά το οποίο μας παραχώρησε ο κος Πέτρος Βαμβακούσης
και η κα Μαρία Βαμβακούση ιδιοκτήτες των ξενοδοχείων Tamarix del Mar στο Καμάρι
και Absolute Bliss στο Ημεροβίγλι.
Εμείς και οι καλλιτέχνες που φιλοξενήθηκαν τους
ευχαριστούμε ΕΚ ΚΑΡΔΙΑΣ για την συμβολή τους στην επιτυχία της έκθεσης!
Οφείλουμε πολλά στην κα Μόσχα Μενδρινού, τον κο
Εμμανουήλ Γιούκα, την κα Αθανασία Γιούκα, την κα Μαρία Μενδρινού, τον κο Παλαμά
Γιούκα, την κα Ευαγγελία Μενδρινού και όλο το προσωπικό του ξενοδοχείου
Aressana που φιλοξένησε την γιορτή έναρξης και ένα μέρος των έργων κατά το
διάστημα της έκθεσης. Το ξενοδοχείο Αρεσάνα θα συνεχίσει να εκθέτει μέρος της
Μόνιμης Έκθεσης της Μπιενάλε με σημαντικά έργα των Αφροδίτη Παπαδουλή,
Τζουνιχίρο Ιουάσε, Εμμέρ Τζεμίρ, Έμμας Παπαδοπούλου, Γιεβγένη Γκολντίν, Κικής
Γεροντάκη και άλλων αξιόλογων καλλιτεχνών με διεθνή παρουσία στον εικαστικό
χώρο.
Ευχαριστούμε το περιοδικό Artweek και την ομάδα του
για την άψογη συνεργασία.
Ευχαριστούμε τις Πρεσβείες της Ιαπωνίας, της
Αυστραλίας, της Αιγύπτου, της Γερμανίας, των ΗΠΑ, της Ιταλίας, του Ισραήλ και
της Νέας Ζηλανδίας για την υποστήριξη που παρείχαν στους καλιτέχνες.
Ευχαριστούμε το Κέντρο Ξένων Γλωσσών Φραγκάκου, την
κα Ρούλα Φραγκάκου, τον κο Ιωάννη Καρέλη και την κα Χριστίνα Φραγκάκου για την
αμέριστη συμπαράστασή τους.
Ευχαριστούμε το Θεατρικό Εργαστήρι Σαντορίνης για
την υπέροχη παράστασή του στην έναρξη της Μπιενάλε.
Ευχαριστούμε τον κο Χρήστο Αυλωνίτη και την κα Ελένη
Ψωμά από την εταιρεία Θηραϊκή Γη για όλα τα πολύτιμα που μας προσέφεραν κατά
την διάρκεια της έκθεσης.
Ευχαριστούμε θερμά τον κο Παναγιώτη Κατσίμπα για τις
εκτυπώσεις του, τον κο Ιπποκράτη Αλεξίου και -συμμετέχοντα καλλιτέχνη- για τις
εκτυπώσεις των φωτογραφιών, τον κο Θανάση Φουστέρη για τις μεταλλικές
κατασκευές του, την κα Στέλλα Χανιώτη από την εταιρεία διοργάνωσης γάμων Stella
and Moscha, το περιοδικό Elite Magazine, τον κο Ιωάννη
Αγγελόπουλο και την κα Σάντυ Μαρκοπούλου για την καταχώρηση στον οδηγό
Santorini Today, την τραγουδίστρια και συμμετέχουσα καλλιτέχνιδα κα Μαρίνα
Δημητρίου, τον κο Χρήστο Αντωνιάδη από την εταιρεία Santorini Focus για την
φωτογράφισή του, τον κο Παναγιώτη Αντωνιάδη από την εταιρεία Santorini DJ για
την ηχητική κάλυψη της γιορτής λήξης και την υποστηριξή του στην διαδικασία του
«Μπουκάλι στο νερό», την εταιρεία διοργάνωσης γάμων και εκδηλώσεων Magikos
Avlos της κας Στεφανίας Ντίκφελντ, την εταιρεία Santorini Experts και τον κο
Θωμά Γαβαλά για την καθοριστική του συμβολή λίγες ημέρες πριν την έναρξη της
Μιενάλε.
Ευχαριστούμε τους νομικούς μας συμβούλους· κο
Αναστάσιο Εφραιμίδη, Γεωργία Μάλλιου και Μαριαλένα Δημητριάδη για την πολύτιμη
υποστήριξή τους και συμβουλές τους.
Ευχαριστούμε την Τράπεζα Πειραιώς, την Εθνική
Τράπεζα και την ιταλική τράπεζα UniCredit Group για τις παροχές ασφάλισης των
έργων καθώς και τις εταιρείες microDATA, Mellon και INSpart για την παροχή
τεχνολογίας φύλαξης και επιτήρησης των έργων.
Ευχαριστούμε τον κο Δημήτρη Πράσσο για την χορηγία
επικοινωνίας που μας προσέφερε και την κα Δέσποινα Αλεφραγκή για την ευγενική
της υποστήξη.
Το εικαστικό θέμα του 2016 θα διαδραματιστεί σε χώρα
θαυμάτων στην οποία μερικές κάμπιες θα καπνίζουν ναργιλέδες, ο Τσιριμπίμ και ο
Τσιριμπόμ θα μαλώνουν συνεχώς μεταξύ τους, κάποια τραπουλόχαρτα θα κάνουν τους
πληρωμένους ενόρκους ενός δικαστηρίου και άλλα πολλά για τις περιπέτειες της
«Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» τα οποία θα μας διηγηθούν 102 νέοι καλλιτέχνες
το 2016 και που σχετικό δελτίο τύπου θα κυκλοφορήσει εδώ στο "Έχουμε και
Λέμε" και στην SantoNews σε περίπου μια εβδομάδα!
Μαζί με την επίσημη ανακοίνωση του εικαστικού
θέματος του 2016, θ' ακολουθήσει ένα μοναδικό αφιέρωμα για το έργο του Γιάννη
Ρεμούνδου «Μπουκάλι στο νερό».
Με Εκτίμηση
Ηδύλη Γλιάτη,υπεύθυνη τύπου.
Γρηγόρης Φράγκος, επιμελητής.
Κίκος Παπαδόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής.
