Σύμφωνα με πρόσφατο (7.2014) δημοσίευμα και ανάρτηση
της εφημερίδας www.lifo.gr
σε
κείμενο και επιμέλεια της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου που μπορείτε να διαβάσετε στην
διεύθυνση : http://www.lifo.gr/mag/features/4422
παρουσιάζετε ολόκληρη η μελέτη με τίτλο «Από την ανάγκη στην απόλαυση - οι διατροφικές
συνήθειες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης της Eποχής του Xαλκού» του καθηγητή
αρχαιολογίας και διευθυντή των ανασκαφών του Ακρωτηρίου, Χρίστου Ντούμα.
Την ανάρτηση και το πλήρες βασικό κείμενο της παρουσίασης
μπορείτε να το διαβάσετε εδώ : http://www.lifo.gr/mag/features/4422
Σύμφωνα με μέρος του κειμένου,
Η μελέτη του Χρήστου Ντούμα για τις διατροφικές
συνήθειες στο Ακρωτήρι Σαντορίνης της Eποχής του Xαλκού προσεγγίζει την
καθημερινή ζωή μέσα από τα κατάλοιπα τροφής που βρέθηκαν στην ανασκαφή και
αποδεικνύει πως οι κάτοικοι της περιοχής δεν έτρωγαν απλώς για να ζουν αλλά απολάμβαναν
την τροφή και έδιναν μεγάλη σημασία στην προετοιμασία της.
Συμβαίνει κάτι παράδοξο με τις αρχαίες πόλεις: όσο
περισσότερα είναι τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που αφήνουν, τόσο περισσότερο
εξάπτουν τη φαντασία μας.
Αυτό το αίσθημα επιτείνεται με τις πόλεις που
καταστράφηκαν από ηφαιστειακή έκρηξη, δημιουργώντας τις συνθήκες διατήρησης
μοναδικών αρχαιολογικών ευρημάτων, σαν κάποιος να πάτησε το pause επιθυμώντας
να απαθανατίσει μια συγκεκριμένη στιγμή στον χρόνο, αφήνοντάς την στους
επόμενους «κτήμα ες αεί», όπως έλεγε και ο Θουκυδίδης, μιλώντας για το ιστορικό
παρελθόν της εποχής του.
Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η
προϊστορική πόλη του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, η Πομπηία του Αιγαίου, όπως την
έχει χαρακτηρίσει ο ανασκαφέας της, καθηγητής Χρήστος Ντούμας.
Οι συνθήκες της καταστροφής της –πρώτα καταστράφηκε
από σεισμό και μετά θάφτηκε στην ηφαιστειακή τέφρα (στάχτη)– δημιούργησαν τις
καλύτερες δυνατές συνθήκες διατήρησης υλικών που χάνονται σε άλλες ανασκαφές,
ειδικά στο Αιγαίο, λόγω κλιματολογικών συνθηκών.
Πολυώροφα κτίρια, δρόμοι, εντυπωσιακότατες
τοιχογραφίες, φαντεζί αγγεία κατάστικτα από διακοσμητικά θέματα που δίνουν μια
μοναδική αίσθηση εξωτισμού, έπιπλα αλλά και δομές, όπως το αποχετευτικό σύστημα
της πόλης, έχουν δώσει ένα πλήθος πληροφοριών για την καθημερινή ζωή σε μια
σημαντική πόλη του Αιγαίου, στο τέλος της Εποχής του Χαλκού.
Μια (νέα) μελέτη, ωστόσο, που δημοσιεύθηκε με την
υποστήριξη του Δήμου Θήρας και φέρει την υπογραφή του ίδιου του ανασκαφέα της
πόλης του Ακρωτηρίου, Χρήστου Ντούμα, προσεγγίζει την καθημερινή ζωή στο
Ακρωτήρι μέσα από τα κατάλοιπα τροφής που βρέθηκαν στην ανασκαφή.
Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες πληροφορίες που έχουμε
για τη γαστρονομία στο Αιγαίο προέρχονται από τις κατά πολύ μεταγενέστερες
πηγές της ύστερης αρχαιότητας (π.χ. τους Δειπνοσοφιστές του Αθήναιου) και από
τις υποθέσεις των αρχαιολόγων για τη χρήση των αγγείων που βρέθηκαν στις
ανασκαφές.
Η μελέτη του Χρήστου Ντούμα Από την ανάγκη στην
απόλαυση. Οι διατροφικές συνήθειες στο Ακρωτήρι της Εποχής του Χαλκού
(3200-1600 π.Χ.) είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.
Αρχαιολογικά κατάλοιπα είναι οι ίδιες οι τροφές που
κατανάλωναν οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου: σπόροι κάθε είδους, καρποί, οστά ζώων
και ψαριών, κερήθρες για την παραγωγή μελιού και ειδικοί πίθοι για τη φύλαξη
και τη μεταφορά του κρασιού μάς αφηγούνται την ακριβέστερη, μέχρι σήμερα,
ιστορία για την καθημερινή ζωή στο αρχαίο Αιγαίο.
Οι Ανασκαφές Ακρωτηρίου Θήρας βρίσκονται υπό την
αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Η μαγειρική και η γαστρονομία, το σύνολο δηλαδή των
αντιλήψεων και των πρακτικών για την κατανάλωση της τροφής, είναι παιδιά της
ανάγκης. Γεννήθηκαν στους τόπους εκείνους όπου το νερό ήταν λιγοστό και τα
προϊόντα συλλέγονταν από τη φύση σε μικρές ποσότητες και με δυσκολία, οπότε οι
άνθρωποι, για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους, έπρεπε να
επινοήσουν πολλούς και διαφορετικούς τρόπους να τα διατηρήσουν και να τα
καταναλώσουν.
Η βασική αυτή αρχή που ίσχυε κατεξοχήν για το προϊστορικό Αιγαίο,
όπως αναφέρει και ο Χρήστος Ντούμας στην εισαγωγή της μελέτης, δεν σταμάτησε
ποτέ να είναι μια πραγματικότητα για τη χώρα μας μέχρι και τη δεκαετία του 1950
και μας τη θύμιζε διαρκώς η ερευνήτρια της ελληνικής γαστρονομίας Εύη Βουτσινά
στα βιβλία της, όταν αναφερόταν στις νοικοκυρές που ανέστησαν οικογένειες με
μία κατσαρόλα, ένα κολοκυθάκι, τρία σέσκουλα, δύο πατάτες κι ένα κρεμμύδι, όπως
έλεγε χαρακτηριστικά.
Παιδί της ανάγκης η μαγειρική, λοιπόν, αλλά στην
περίπτωση του Ακρωτηρίου, λίγο πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου της
Σαντορίνης, είχε αφήσει πίσω το στάδιο της επιβίωσης και είχε περάσει στο
στάδιο της απόλαυσης και της πολυτέλειας ως καθημερινής συνθήκης με τον τρόπο
που μόνον η τροφή μπορεί να δημιουργήσει.
